مهارت گوش دادن یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است، که در موفقیت شغلی و کیفیت روابط ما با سایرین تأثیر بسیاری دارد. بسیاری از ما چون به اشتباه فکر می‌کنیم که یک شنونده‌ی سراپا گوش هستیم، هیچ وقت به صرافت یادگیری این مهارت نیفتاده‌ایم. خوب گوش دادن مثل فن بیان، یک مهارت یادگرفتنی است که در ادامه‌ی با اصول اولیه‌ی آن آشنا خواهید گشت.
گوش دادن به معنای توانایی دریافت و درک صحیح پیام‌ها در فرآیند ارتباط می باشد. این توانایی، کلید ارتباط مؤثر است. چنان چه به مهارت گوش دادن تسلط نداشته باشید، به آسانی ممکن است، پیام‌های ارسالی از سوی طرف مقابل خود را به اشتباه برداشت نمایید. در چنین شرایطی، فرآیند ارتباط بی‌اثر گردیده و به سادگی موجب نا‌امیدی و رنجش فرستنده‌ی پیام خواهد شد.
همان‌طور که مشخص است، گوش دادن یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ارتباطی به حساب می آید، تا حدی مهم که بسیاری از کارفرمایان برجسته برای کارمندان خود جلسات آموزش مهارت گوش دادن ترتیب می‌دهند. افزایش سطح رضایت مشتریان، بهبود کارآمدی در نتیجه‌ی اشتباهات کمتر و افزایش تبادل اطلاعات چند نمونه از مزیت‌هایی است که در پی یادگیری مهارت گوش دادن حاصل می گردند.
بسیاری از رهبران و کارآفرینان موفق، موفقیت خود را مدیون خوب گوش دادن می باشند. به اعتقاد ریچارد برانسون (Richard Branson)، مهارت گوش دادن یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت شرکت هواپیمایی ویرجین آتلانتیک (Virgin Atlantic) بوده است.
با توجه به اینکه خوب گوش دادن از جمله مهارت‌هایی به شمار می رود که در اساس تمامی روابط انسانی مثبت قرار دارد، پس به نفع همه ماست که کمی وقت صرفت یادگیری و پرورش مهارت گوش دادن بنماییم که عنصر سازنده‌ی موفقیت است.
بزرگسالان به طور متوسط ۷۰ درصد زمان خود را درگیر فرآیندهای ارتباطی می باشند، که ۴۵ درصد آن صرف گوش دادن، ۳۰ درصد صرف حرف زدن، ۱۶ درصد صرف مطالعه و ۹ درصد صرف نوشتن می گردد.
کیفیت ۴۵ درصدی که صرف گوش دادن می‌شود، تنها در حوزه‌ی کسب و کار مؤثر نیست، بلکه بر زندگی شخصی افراد نیز تأثیر می گذارد و سبب گسترده‌تر شدن تعداد دوستان و شبکه‌های اجتماعی، ارتقای عزت نفس و اعتماد به نفس، کسب نمرات بهتر در دوران تحصیل و حتی تقویت سلامتی و تندرستی عمومی بدن می گردد.
همچنین مطالعات نشان داده است که حرف زدن موجب بالا رفتن فشار خون خواهد شد، در حالی که گوش دادن با دقت به اُفت فشار خون منجر می گردد.
گوش دادن با شنیدن تفاوت دارد. شنیدن یعنی توانایی درک صدا، حال آنکه گوش دادن نیازمند تمرکز عمیق‌تر و استفاده از بقیه ی حواس می باشد. برای گوش دادن نه تنها باید به ماجرایی که تعریف می گردد دل بدهید، بلکه لازم است به طرز بیان، شیوه‌ی استفاده از زبان، لحن و حرکات بدن گوینده نیز دقت داشته باشید.
به عبارت دیگر، گوش دادن به معنای درک همزمان پیام‌های کلامی و غیرکلامی می باشد. بنابراین تنها شنیدن کلمات گفته شده کافی نیست، بلکه برای گوش دادن، به چیزی بیشتر از گوش‌ها احتیاج دارید. در مجموع، مهارت خوب گوش دادن بستگی به این دارد که چه مقدار از حرف‌های طرف مقابل خود را شنیده و به مفهوم آنان آگاه هستید.
دکتر راشل نائومی رمن (Rachel Naomi Remen)، ترویج‌دهنده‌ی طب تلفیقی، در این باره می‌گوید: «گوش دادن اساسی‌ترین و قدرتمندترین روش برقراری ارتباط با دیگران می باشد. فقط گوش دهید. شاید مهم‌ترین چیزی که همواره به یکدیگر ارزانی می داریم، همین توجه ما باشد.»
خوب گوش دادن شامل زیر نظر گرفتن زبان بدن و توجه به ناهماهنگی‌های احتمالی بین پیام‌های کلامی و غیرکلامی ارسال شده از سوی گوینده می شود. به بیان ساده‌تر، یک شنونده‌ی خوب تنها به چیزی که گفته می‌شود گوش نمی‌دهد، بلکه به چیزهایی که گفته نمی‌شوند یا نصفه نیمه به زبان می‌آیند، نیز گوش فرا می‌دهد.
برای مثال، اگر کسی به شما گفت که زندگی خوب و خوشی دارد، اما حین انتقال این پیام دندان‌های خود را به هم فشرد یا اشک در چشم‌هایش حلقه زد، بدانید که بین پیام کلامی و غیرکلامی او تناقض وجود دارد.
تا اینجا، حتما به اهمیت خوب گوش دادن پی برده‌اید. بنابراین دیگر وقت آن است که با اصول اولیه‌ی این مهارت بیشتر آشنا گردید.
۱- سکوت کنید
وقتی شخص دیگری در حال صحبت کردن است، به چیزی که می‌گوید گوش دهید، بین صحبت وی نپرید، به جای او حرف نزنید و اجازه بدهید که خودش جملاتش را تمام نماید. پس ساکت بنشینید و فقط گوش دهید. زمانی که صحبت گوینده با شما تمام شد، آن وقت شاید لازم باشد خودتان در مورد چیزی که گوش داده‌اید حرف بزنید و توضیح دهید تا مطمئن گردید که پیام طرف مقابل را درست متوجه گشته اید.
۲- آماده گوش کردن باشید
آرام باشید و همه‌ی توجه خود را به گوینده اختصاص دهید. به عبارت دیگر، تمام چیزهای اضافه‌ی دیگر را از ذهن خود خارج نمایید. ذهن انسان به سادگی به سمت افکار دیگر منحرف می گردد، برای نمونه، اینکه «ناهار چه باید بخورم؟ کی باید از اینجا بروم تا به اتوبوس برسم؟ ممکن است بارون بیاید؟» همه‌ی تلاش خود را نمایید و این قبیل افکار نامربوط را از سر خود خارج کنید تا قادر باشید تمام و کمال روی پیام‌های ارسالی از سوی طرف مقابل تمرکز نمایید.
۳- آرامش گوینده را فراهم کنید
به صورتی رفتار نمایید که گوینده برای صحبت کردن احساس راحتی نماید. نیازها و علایق طرف مقابل را هم مد نظر قرار داشته باشید. بد نیست گاهی سرتان را تکان دهید، و یا از حرکات و کلماتی استفاده نمایید که گوینده برای ادامه‌ی صحبت ترغیب گردد. نکته دیگر اینکه ارتباط چشمی فراموش نگردد، اما توجه داشته باشید که خیره نگردید. به طور خلاصه، به طریقی طرف مقابل را متوجه این سازید که در حال گوش دادن به وی هستید و حرف های او را می فهمید.
۴- موجب حواس پرتی مخاطب نشوید
تنها به چیزی که گفته می‌شود، توجه نمایید. خط‌خطی کردن یا بازی کردن با کاغذهای جلوی دست‌تان، از پنجره بیرون را نگاه کردن، بازی کردن با ناخن‌های دست و کارهای این چنینی را کنار بگذارید. این رفتارها علاوه بر این که سبب وقفه‌های بی‌مورد در فرآیند ارتباط می گردند، حواس طرف مقابل را نیز پرت کرده، و این حس را به او منتقل می نمایند که از حرف‌های او خسته گشته اید و به پیامی که سعی در انتقال آن دارد، بی‌اعتنا می باشید.
۵- همدلی نمایید
بهتر است دیدگاه طرف مقابل را بفهمید و به قضایا از دید وی بنگرید. دیدگاه‌هایی را که از قبل برای خود ساخته‌اید، کنار گذاشته و با ذهنیت باز وارد مکالمه گردید تا بیشتر بتوانید با گوینده ابراز همدلی نمایید. چنان چه چیزی گفته شد که خلاف نظر شما بود، اندکی به خودتان فرصت دهید تا بتوانید به یک استدلال محکم در جهت اثبات مخالفت خود دست یابید. در هر صورت به خاطر داشته باشید که با دیدگاه‌ها و نظرات دیگران با ذهنیت بسته مواجه نگردید.
۶- تمرین صبوری کنید
گاهی ممکن است طرف مقابل شما مکثی نماید، شاید حتی یک مکث طولانی، اما مکث کردن همواره به معنای این نیست که حرف گوینده تمام گشته است. بنابراین صبور باشید و اجازه دهید که طرف مقابل با زمان‌بندی خودش جلو برود. برخی اوقات طول می‌کشد تا آدم‌ها در مورد این که چه چیزی بگویند و چطور مطلب را عنوان نمایید، به نتیجه برسند. پس هر زمان فردی مکث کرد، فوراً رشته‌ی کلام را به دست نگیرید و سعی ننمایید که جمله‌اش را با کلمات خود پایان ببخشید.
۷- تعصبات خود را کنار بگذارید
بی‌طرف باشید. زود نرنجید و اجازه ندهید که عادت ها و رفتار گوینده حواس شما را از اصل مطلب دور نماید. توجه داشته باشید که هر انسانی شیوه ی بیان خودش را دارد. برخی دست‌پاچه‌تر یا خجالتی‌تر از سایرین هستند؛ برخی لهجه‌ی محلی یا حرکات دست زیاد از حد دارند؛ برخی دوست دارند زمان صحبت کردن قدم بزنند و برخی هم تمایل دارند که بی‌حرکت بنشینند. پس تنها به چیزی که گفته می‌شود توجه نموده و اجازه ندهید که شیوه‌‌های فردیِ بیان مطلب حواس شما را پرت نماید.
۸- به لحن گوینده گوش دهید
حجم و لحن صدا، چیزهایی را به آن چه گفته می‌شود اضافه می نمایند. یک گوینده‌ی توانا حجم صدا و لحن خود را طوری تنظیم می نماید، که از دقت شنونده کم نگردد. افراد در زمان های خاص از زیر و بمی، لحن و حجم صدا برای رساندن مقصود خود بهره می‌گیرند و شما میتوانید با توجه به این موارد، اهمیت مطلبی که عنوان می گردد، را دریابید.
۹- طرز فکر مهم تر از کلمات است
باید از حرف‌های طرف مقابل یک تصویر کلی برداشت نمایید، نه اطلاعات تکه‌تکه و پراکنده. یکی از دشوارترین قسمت‌های خوب گوش دادن، توانایی برقراری ارتباط بین تکه‌پاره‌های اطلاعات برای رسیدن به طرز فکر گوینده می باشد. برای به دست آوردن ساده تر این توانایی به توجه کافی، پرهیز از حواس‌پرتی و تمرکز نیاز خواهید داشت.
۱۰- به ارتباطات غیر کلامی توجه کنید
به اشارات و حرکات بدن، حالات چهره و حرکات چشم‌ها دقت داشته باشید. برای خوب گوش دادن فقط به گوش‌های خود اکتفا ننمایید، بلکه از چشم‌های خود هم کمک بگیرید، یعنی حواس‌تان به اطلاعات اضافه‌تری که از طریق ارتباط غیرکلامی منتقل می گردند هم باشد.
همراهان گرامی، میتوانید سوالات خود را در مورد این مقاله از طریق ارسال نظر از ما بپرسید تا به آنها پاسخ دهیم
***———————-***———————— *****———————–***————————- ***
شماره تماس وکسب اطلاعات از دوره های آموزشی و تهیه پکیج های غیرحضوری : 02177134897 و 09334029306
جهت عضویت در کانال تلگرامی آموزش فن بیان و استفاده از تمرینات، استاد سهیلا صادق نسب کلیک کنید کانال بیان ناب